Przedawnienie wierzytelności

Wierzytelnością nazywa się przysługujące wierzycielowi uprawnienie do domagania się od swojego dłużnika spełnienia świadczenia pieniężnego lub rzeczowego. W obrocie gospodarczym wierzytelnościami są również wszelkie przewidywane przychody środków pieniężnych z różnorakich źródeł finansowych.

Niejednokrotnie zdarza się, że należne wierzycielowi wierzytelności ulegają, na wskutek upływu czasu, przedawnieniu.

Na czym polega przedawnienie?

Przedawnienie roszczeń (a tym samym wierzytelności), jest to instytucja, mająca na celu zwolnienie dłużnika z obowiązku spełnienia świadczenia, którego wierzyciel z jakichś przyczyn nie dochodzi. Warto jednak zauważyć, iż nie wszystkie roszczenia ulegają przedawnieniu. Instytucja ta odnosi się jedynie do roszczeń cywilnoprawnych o charakterze majątkowym. Dotyczy więc w szczególności stosunków zobowiązaniowych, charakteryzujących się tym, iż osoba uprawniona, tj. wierzyciel może żądać od osoby zobowiązanej, tj. dłużnika, by zachowała się w określony sposób.

Przedawnienie polega więc w na utracie przez wierzyciela możliwości skutecznego egzekwowania swoich roszczeń wobec konkretnego dłużnika.

Zgodnie z art. 117. § 1 kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Terminy przedawnienia

Należy oczywiście pamiętać, iż terminy przedawnienia nie mogą być przez zainteresowane strony ani skracane ani wydłużane. Sam czas przedawnienia roszczeń stanowi okres od rozpoczęcia biegu przedawnienia do jego upływu. Co do zasady bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie staje się wymagalne, jeśli jednak wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg tego terminu rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W przypadku zaniechania bieg przedawnienia roszczeń rozpoczyna się od dnia, w którym podmiot, przeciwko któremu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia. W szczególnych okolicznościach bieg terminu przedawnienia liczony może być od jeszcze innej daty, jak np. dzień w którym miała zostać zawarta umowa albo dzień w którym umowa miała zostać wykonana.

Upływ terminu

Upływ terminu przedawnienia regulowany jest przez dwie podstawowe reguły:

• w przypadku gdy przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 kodeksu cywilnego),
• jeżeli roszczenie zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, to przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Zasady takie obowiązują również odnośnie roszczenia stwierdzonego ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.

Niezwykle istotnym jest, aby zawsze badać ryzyko przedawnienia ad casum, gdyż zasada wyrażona w art. 118 kodeksu cywilnego doznaje licznych wyjątków, w postaci specyficznych terminów przedawnienia dla pewnych rodzajów roszczeń.

Oczywistym jest jednak, iż roszczenia przedawnione ciągle istnieją lecz stają się one roszczeniami niezupełnymi.

Przerwanie biegu przedawnienia

Możliwe również  jest także przerwanie biegu przedawnienia. Jest to podstawowa instytucja, która pozwala zapobiec przedawnianiu się roszczeń. Przerwanie biegu przedawnienia następuje poprzez:

• każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Do takich czynności zalicza się m.in. wytoczenie powództwa, wniesienie powództwa wzajemnego, zawezwanie do próby ugodowej oraz powołanie się na zarzut potrącenia,
• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
• przez wszczęcie mediacji.

Skutkiem przerwania biegu przedawnienia jest to, że termin przedawnienia zaczyna biec na nowo. W wielu wypadkach ponowny bieg terminu nie zaczyna się natychmiast, gdyż w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Ostatnie artykuły